Enameloma (Mine incisi)
Bir tümörden çok oluşum kusuru olarak kabul edilmelidir. Dişin kolesinde, mine-sement sınırında ya da sement üzerinde, küre biçiminde katı-beyaz bir oluşum biçiminde saptanır. Dişe sımsıkı yapışıktır.
Dişin embriyonal gelişme döneminde ameloblastların dışa doğru anormal bir kıvrım yapması ve burada mine üretiminin artması sonucudur. Bazıların ortasında bir miktar dentin ve çok seyrek olarak diş pulpası görülebilir. Üstçene sürekli azılarının kök bifurkasyon-trifukasyon alanlarında sıktır. Radyolojik incelemede diştaşı sanılabilir
Dentinoma
Çok nadirdir. Altçene azıdişleri alanında oluşur. Radyolojik incelemede, gömük bir azıdişinin kuronu çevresinde radyopak cisimler saptanır, çevresinde litik bir sınır vardır.
Araştırmacıların bir bölümü dentinomaların iki dönemi olduğunu savunurlar:
1. Dentinoblastoma dönemi (ameloblastik dentino-fibroma dönemi): periodontal membrandaki odontogen epitel kalıntıları mezenkimal dokuya indüksiyon yaparak odontogen mezenkim oluşmasını ve dentin üretimi sağlarlar.
2. Dentinoma dönemi (olgun dentinoma dönemi): dejenere olan epitel ortadan kalkar ve mezenkimal dokuda yoğun dentin/dentinoid adacıkları saptanır. Dentin adacıklarından bazıları osteoid madde içerebilir (osteodentin). Yer yer düzensiz dentin kanalcıkları görülür. Bazı olgularda, bu kitlelerin çevresinde sement oluştuğu saptanır.
Dentinomanın başlangıcı Ameloblastik dentino-fibroma'dır. Bu tümör, belirgin bir büyüklüğe ulaşamadan stabil bir döneme girmektedir. Gerçekten de, literatürde dentinoma olarak bildirilmiş olguların bir bölümünün ameloblastik dentino-fibroma olduğu görülür; bu olguların tek özelliği üretilen dentinin fazla oluşudur. Aşırı dentin yapımı sonucu hücresel elemanlarda basınç atrofisi olmakta ve tümörün gelişmesi duraklamaktadır.
Sementikel
Periodontal membranda sıklıkla saptanan küre biçiminde kalsifiye oluşumlardır. Bunların ortasında genellikle dejenere epitel kalıntıları vardır. Ayrıca odontogen tümörlerin bir bölümünde saptanan sementikellerin oluşumunda Malassez epitel artıklarının büyük etkinliği olduğu ve bu hücrelerin çevresinden başlayan sement üretiminin gittikçe artarak epitel hücrelerini sardığı görülür.
Sementikellerin periodontal membranda bulunuşları özellik gösterir. Bir bölümü serbest olarak bulunurlar. Başka bir grup sementikel ise, bir kenarı ile ilgili dişi saran sement dokusuna yapışıktır (sementoeksostoz). Daha az görülen tipi ise, kök sementi içerisinde gömük olanlardır. Öte yandan, dişlerin kök pulpasında saptanan ve dentikel olarak nitelenen kireçlenmelerin bazılarının gerçekte sementikel olduğu görülmektedir.
Odontogen gingival hamartoma
Dişetinde birkaç mm çapında kitle yapan oluşumlardır. Çok ender görülürler. Çene kemiği dışında ve dişeti papili içerisinde meydana gelmiş bir diş minyatürü saptanır. Bu diş normal dişten çok küçüktür. Ancak, pulpası, dentini ve minesi tam gelişmiştir. Kök dentininin üzerini yer yer örten bozuk yapıda sement dokusu izlenir. Kök çevresinde bir dizi ilkel odontogen epitel (dentelioblast) hücresi bulunabilir.
Odontogen gingival hamartomaların kitlesi ile yaptığı dişeti kabarıklığı fibrom, iritasyon fibromu ya da dişeti hiperplazisine benzer.
Ektopik odontogen tümör: Kraniofaringioma
Hipofiz bezi lojunda ortaya çıkan selim bir tümördür. Hipofizin ön lobu (adenohipofiz) bölümünde oluşur. Adenohipofiz, embriyonal dönemde ağız boşluğunun da geliştiği Rathke kesesinden kökenlidir. Embriyonal yaşamda, ağız boşluğu ile adenohipofiz arasında bir kanal (ductus craniopharyngealis) bulunur. Zamanla ortadan kalkan bu kanalın artıklarına "Erdheim cisimleri" denir, kraniofaringioma bu artıklardan kökenlidir.
25 yaşından küçüklerde daha sık görülen bir tümördür. Radyolojik incelemede, hipofiz lojunun genişlediği ve bazı olgularda granüllü yapıda kireçlenmelerin bulunduğu saptanır.
Mikroskopik incelemede, kollagen demetlerinden oluşmuş bağ dokusu içersinde dağılmış epitel adacıklarına rastlanır. Bu adacıklar ameloblastomadakilere benzer: periferik kesimlerde ameloblastik hücreler, ortada stellate reticulum bulunur. Bazı olgularda tümör adacıklarının ortasında ya da çok katlı yassı epitelle döşeli boşlukların lümenlerinde gölge hücreleri vardır. Gölge hücrelerinde kireçlenmeler izlenir. Kistik boşluklar içeren olgularda, lümeni döşeyen çok katlı yassı epitelin bazal tabakası ameloblastik hücreleri anımsatır. Bazı olgularda tümörle birlikte diş oluşumu da bulunabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder